Bài cũ đã đăng ở đây
Nhân đọc được bên Giao Blog đoạn này: Ra đảo Hòn Đỏ, xem chọc khe bà và tục thờ sinh thực khí". Và: Sở dĩ gọi là Hòn Đỏ là vì đá ở trên đó cứ vào buổi chiều sẽ ngả màu đỏ. Nhân dân quanh vùng có tục thờ sinh thực khí. Dĩ nhiên là với mục đích mưa thuận gió hòa, trời êm bể lặng, nhân khang vật thịnh. Cũng nhân chuyện Hòn Đỏ và nghi án của nhà sư Thích Chúc Minh. Tre làng cho đăng lại.
***
Ngoài những lệ cúng chung như các nghề biển khác, ngư dân đảo Hòn Đỏ (thuộc tỉnh Khánh Hòa) còn có tục thờ cúng Lỗ Lường, tương tự tục thờ sinh thực khí - một biểu hiện của tín ngưỡng phồn thực từng tồn tại trong nền văn minh Việt cổ cũng như trong nhiều nền văn minh cổ đại ở vùng Đông Nam Á.
1. Ở Khánh Hòa cách đây hàng trăm năm, nghề lưới đăng xuất hiện cùng bước chân di cư của các ngư dân gốc Bình Định, với các làng chài tiên khởi ở Đầm Môn, Khải Lương nằm trong vịnh Vân Phong, làng Bích Đầm ở phía đông nam đảo Hòn Tre thuộc vịnh Nha Trang và thôn Phường Củi bên ngư cảng Bến Cá sầm uất một thời.
Thời bấy giờ ngư dân dùng thuyền nan, chạy buồm, lưới đan bằng xơ dừa hoặc sợi mấu trên rừng, nghề hạ bạc đầy cực nhọc, nguy hiểm. Trong lúc hành nghề giữa biển khơi bao la hoặc trên các gành đảo xa xôi, ngư dân như những sinh linh nhỏ bé chỉ biết cầu xin chư vị “Thần linh biển cả” phù hộ cho được trúng mùa nhiều cá, bình yên khỏe mạnh, tai qua nạn khỏi.
Nghề lưới đăng làm theo mùa vụ (mỗi năm chỉ làm một mùa 5 hoặc 6 tháng), hơn nữa do giăng lưới tại sở đầm cố định (chờ cá đến với lưới chứ không phải dùng lưới đi tìm cá), không thể đang giữa mùa di chuyển đến nơi khác (vì đầm nào cũng có chủ) nên tính may rủi là rất lớn. Nếu lâu ngày không đạt năng suất đánh bắt, “biển đói” người cũng đói, không có tiền đóng thuế, trả công thợ bạn... vì thế ngư dân đặt hết hy vọng vào việc thờ phụng, cúng kiến thần linh từ lúc dọn nghề đến ngày mãn mùa cá.
Nhiều đầm đăng trong tỉnh Khánh Hoà trước đây có tục thờ cúng một số khe đá tự nhiên gọi là Lỗ Lường gần nơi kết gang lưới. Tục này có lẽ chịu ảnh hưởng từ tục thờ linga - yoni (sinh thực khí nam nữ), một biểu tượng phổ biến trong các công trình kiến trúc tôn giáo của người Chăm xưa trên dải đất miền Trung.
Vùng Vạn Ninh, Ninh Hoà xưa có câu tục ngữ: “Gió Tu Hoa, cọp Ổ Gà, ma Hòn Lớn”. Theo các bô lão kể lại, đảo Hòn Lớn nằm trong vịnh Vân Phong ngày xưa nổi tiếng có nhiều “ma Hời” quấy phá, do đó ngư dân lưới đăng có lệ thờ cúng Lỗ Lường từ khi bắt đầu khai thác đầm đăng Bãi Dầm.
Cũng theo lời các lão ngư kể lại, trên đảo Hòn Nhàn ngoài khơi vùng Bãi Dài thuộc hải phận Cam Ranh, ngày xưa thường xảy ra nhiều hiện tượng ma quái dị thường nên ngư dân lưới đăng hành nghề tại đảo này cũng có lệ thờ cúng Lỗ Lường.
Sau này do cá ít, lại ngại vào sát bờ, nên nhiều đầm đăng đã bị bỏ hoang không còn khai thác. Mặt khác, nghề lưới đăng được tổ chức thành tập đoàn rồi hợp tác xã với các thế hệ ngư phủ mới, việc cúng kiếng theo cổ lệ chỉ còn thực hiện đơn giản. Riêng có sở đầm Hòn Đỏ là còn duy trì lễ tục độc đáo này cho đến ngày nay.
2. Hòn Đỏ, thuộc xã Ninh Phước, là một đảo nhỏ nằm ở phía đông bắc bán đảo Hòn Hèo, ngoài khơi thị xã Ninh Hòa, cách đất liền - Nhà máy đóng tàu Huyndai Vinashin và bờ biển thôn Mỹ Giang - khoảng 10 km, chừng 1 giờ đi đò. Người dân địa phương nói rằng, sở dĩ đảo có tên Hòn Đỏ vì vào đầu mỗi sáng sớm hoặc lúc chiều tà, các khối đá trên đảo thường chuyển từ màu vàng nhạt sang màu đỏ sậm. Đây là một hòn đảo xinh đẹp với những bãi cát trắng hoang sơ, những gành đá thiên tạo muôn màu muôn vẻ, những giếng trữ nước ngọt tự nhiên, những ngôi miễu thờ và những câu chuyện linh thiêng, huyền bí gắn liền với nghề lưới đăng truyền thống.
Đảo Hòn Đỏ ngoài khơi hải phận Ninh Hòa (Khánh Hòa), nơi ngư dân lưới đăng có tục thờ cúng Lỗ Lường.
Phía bắc và phía đông đảo là vịnh nước sâu, có nhiều gành đá cao lớn, mang nhiều hình thù, màu sắc thật kỳ vĩ. Phía nam đảo là một mũi đá rất đẹp, có tên là mũi Chầm Vọng. Bên trong mũi Chầm Vọng là một trảng đất nhỏ, tại đây có một hốc đá lớn hình chiếc máng chứa đầy nước ngọt vào mùa mưa, gọi là Giếng Máng. Từ mũi Chầm Vọng đi về hướng tây khoảng 1 cây số sẽ gặp một bãi cát rộng tên là Bãi Trường, nước biển trong xanh, phẳng lặng. Tại đây có miễu Hội Đồng và hai cái miễu nhỏ thờ Các Bác, ngư dân quen gọi là miễu Cô, miễu Cậu. Phía sau miễu có đường mòn dẫn lên vại thờ Bà Chúa Đảo trên đỉnh núi. Ở hướng đông nam đảo có bãi và gành thấp dần, là nơi đóng lưới đăng của HTX nghề cá Mỹ Giang, đầm đăng duy nhất của thị xã Ninh Hòa.
Phía nam đảo là một mũi đá rất đẹp, có tên mũi Chầm Vọng.
Tại Bãi Trường ở hướng tây nam đảo có miễu Hội Đồng và hai cái miễu nhỏ thờ Các Bác, ngư dân quen gọi là miễu Cô, miễu Cậu.
Trên gành từ chỗ móc gang lưới men theo triền núi nghiêng xuống về hướng Tây chừng 80 mét đến một cái hang đá nhỏ, miệng hang rộng trên 2 mét, cao gần 1 mét, sâu hơn 3 mét, ở độ cao cách mặt biển khoảng 15 mét. Đáy hang là một tảng đá thật to, với một kẽ nứt ở giữa giống hình âm vật của người phụ nữ. Thực ra nếu nhìn kỹ, đây không phải là khe đá bị nứt mà là sự sắp xếp tự nhiên của hai khối đá nằm liền kề nhau tạo thành khe rãnh. Hai đầu khe rãnh hẹp khít rồi mở rộng dần ở giữa, nơi rộng nhất cỡ chừng một gang tay. Nếu đứng cách xa khoảng vài ba mét nhìn vào hang, không cần phải là người giàu tưởng tượng ta cũng thấy rõ ràng đây là hình tượng một bộ phận sinh dục nữ đầy đặn, tròn trịa và thật cân đối, quả là một tuyệt tác của Tạo Hóa!
Đã bao đời nay, ngư dân lưới đăng trên đảo xem tảng đá có khe nứt nói trên là hiện thân bộ phận kín của thần linh mà họ gọi trại đi một cách tôn kính là Lỗ Lường, còn cái hang có tảng đá đặc biệt này gọi là hang Lỗ Lường.
0 nhận xét:
Đăng nhận xét
comment xây dựng Tre Làng Blog nhớ viết có dấu, có lịch sự