LâmTrực@
Bạn đọc Đặng Văn Thơi, Giáo viên Trường THCS Yên Hòa - Yên Mĩ - Hưng Yên (Thư điện tử: dangthoi84@gmail.com) đã gửi đến Tre Làng bài phê bình văn học rất hay.
Bài viết nói về cảm nhận của tác giả đối với bài thơi "Hoàng Sa đất nước ta ơi" của Bùi Khắc Phúc.
Xin trân trọng giới thiệu với bạn đọc:
(Nhân đọc bài thơ Hoàng Sa đất nước ta ơi! của nhà thơ, nhà giáo Bùi Khắc Phúc)
Tôi là một giáo viên dạy Ngữ văn và yêu thích văn chương nên thường xuyên đọc các báo, tạp chí văn nghệ. Nếu mua được báo in là rất tuyệt còn không thì phải đọc trên các trang mạng. Trong ngàn vạn các nhà thơ nhà văn và tác giả có tác phẩm đăng tải trên các ấn phẩm văn nghệ, tôi có cảm tình đặc biệt với một nhà thơ có tên (hoặc bút danh) là Bùi Khắc Phúc. Tôi chú ý đến vị này một phần bởi anh là một nhà giáo như tôi, hiện anh công tác tại Gia Lai, phần lớn là bởi những tác phẩm của anh có một cái gì đó rất đặc biệt khiến tôi lưu tâm. Điều đặc biệt đầu tiên tôi muốn nói đến là tác phẩm của anh thỉnh thoảng mới xuất hiện, chứ không “ồ ạt” như nhiều nhà thơ nhà văn khác; cái đặc biệt thứ hai là bài nào của anh xuất hiện tôi đều cảm thấy “thích đọc” và “có nhu cầu lưu trữ” (ghi chép, đọc thuộc). Thơ anh nhiều bài có “tứ” rất đặc biệt, nó vừa lạ vừa quen, có những bài thì “tứ thơ” chắc chắn là “lạ 100%”, ví như bài thơ Em ơi còn đất không em chẳng hạn. Thơ anh ngắn gọn, súc tích, tình cảm chân thành thắm thiết, câu từ giản dị gần gũi nhưng không hề giản đơn, ý tứ mới lạ, đặc sắc… Truyện của anh bám sát cuộc sống, lời lẽ sắc bén, đôi khi thái độ lạnh lùng khách quan nhưng ẩn chứa bên trong là một tâm trạng chứa chan tình đời, tình người. Cũng giống như thơ, truyện của anh ngắn gọn, súc tích, đề cập đến nhiều vấn đề khác nhau của cuộc sống. Có những truyện chỉ vỏn vẹn hai trang giấy nhưng đề cập đến hàng loạt vấn đề nhức nhối của xã hội kim tiền rồi kết thúc bất ngờ đầy tính nhân văn sâu sắc… Anh viết cả phê bình, nghiên cứu, lý luận văn học nữa. Đã có lần tôi được đọc bài của anh in trong sách của Nhà Xuất bản Giáo dục. Phê bình của anh đôi khi hài hước nhưng luôn mang tính hàn lâm rõ nét với giọng điệu sắc sảo, kiến thức uyên bác và cái nhìn khác lạ; nó lại được pha chút “thơ” thành thử phê bình của anh mang màu sắc “hàn lâm lãng mạn”. Để tổng kết và trao giải Cuộc thi Viết về Văn học Cách mạng Việt Nam, trong bài viết Thắp sáng tâm hồn, thắp sáng tài năng đăng trên Tạp chí Văn học và Tuổi trẻ số 01 (115) năm 2006, PGS.TS Lã Nhâm Thìn (Trưởng Khoa Ngữ văn ĐHSP Hà Nội I - Trưởng Ban Tổ chức - Trưởng Ban chấm chung khảo) đã nhận xét về phê bình nghiên cứu văn học của Bùi Khắc Phúc thế này: “Mảnh trăng cuối rừng (Nguyễn Minh Châu) thêm lấp lánh màu ngũ sắc khi khúc xạ qua lăng kính lãng mạn của người nghiên cứu…” và “Đã có thêm một cảm nhận về Mảnh trăng cuối rừng với cái nhìn khác lạ…”
Mới đây tôi có dịp đọc bài thơ Hoàng Sa đất nước ta ơi! của anh. Lại thêm một đứa con tinh thần nữa của anh mà tôi được đọc. Bài thơ đăng trên các báo, tạp chí, Website văn học nghệ thuật ở trong - ngoài nước và được nhiều người yêu thích. Tôi thấy có nhiều người còn ủng hộ việc đề nghị Bộ Giáo dục đưa bài thơ này vào Sách Giáo khoa. Theo quan điểm của tôi thì một bài thơ để đưa vào SGK phải có giá trị lâu bền về nhiều mặt, có giá trị giáo dục cao, đặc biệt là khả năng giáo dục về tình yêu quê hương đất nước và con người, có giá trị nhân đạo sâu sắc, phải ngắn gọn súc tích mà trọn vẹn, phải gần gũi giản dị dễ hiểu, ý tứ độc đáo, tình cảm thiết tha chân thành và đằm thắm. Bài thơ này xứng đáng được đưa vào SGK bởi những nhẽ trên. Mặt khác, người Trung Quốc bấy nay họ theo đuổi dã tâm “gieo rắc vào tư tưởng của tương lai những ảo tưởng tanh tưởi, phi nghĩa” khi họ đưa lãnh thổ Việt Nam và Hoàng Sa của Việt Nam vào sách vở của họ, thì việc ta đưa Hoàng Sa đất nước ta ơi! của Bùi Khắc Phúc nói riêng, thơ ca nhạc họa về Hoàng Sa của văn nghệ sĩ ta nói chung vào SGK là việc làm cấp thiết. Làm được vậy thì không những dân ta mà năm châu bốn biển đều thấy rằng: Hoàng Sa - đứa con yêu của mẹ Việt đang bị Bắc Kinh chiếm đóng trái phép là một hành động trái ngược với lương tri của loài người và tâm nguyện của Thiên - Địa (trời, đất)!
Tôi viết bài phê bình này vì tôi yêu mến một con người có tấm lòng và tài năng, một phần không nhỏ là vì một bài thơ hay có giá trị lớn về văn học và chính trị và, tất cả vì Hoàng Sa thân yêu.
Thơ viết về Hoàng Sa dĩ nhiên là không thể ít. Nhưng không phải tất cả đều có được cái “tứ thơ” và cái nhìn như tác giả Hoàng Sa đất nước ta ơi!. Ấn tượng về bài thơ đầu tiên đối với tôi là ở cái tên. Đó là một tiếng gọi thiết tha, chân thành và trìu mến. Đó như là một khởi đầu của lời tâm sự, giãi bày. Đọc cái tựa đề bài thơ, tôi chợt nhớ đến những tiếng trẻ thơ nũng nịu gọi mẹ “Mẹ ơi!”. Và, sau tiếng gọi là những giãi bày lòng mình : “Mẹ ơi! Con…”, “Mẹ ơi…Mẹ à…”…
Chỉ mới đọc tiêu đề bài thơ thôi ta đã thấy chất chứa tâm tình. Tình thơ đã nở hoa ngay từ cái tên. Tài thật! Cánh cửa đã hé mở để người đọc bước vào thế giới của xúc cảm thiêng liêng lung linh huyền ảo. Mới cái tên thôi mà đã “neo” được vào lòng người. Đó là chân lý trường cửu của sáng tạo thi ca.
Ta hãy nghe nhà thơ giãi bày tâm sự sau tiếng gọi thiết tha “Hoàng Sa đất nước ta ơi!” :
Thuở xa lắc mẹ sinh con ra
Trong nhọc nhằn đớn đau khổ ải
Cửu Long xanh, sông Hồng đỏ ối
Sữa trong lành nuôi dưỡng đời con.
Lại một bất ngờ thứ hai: tôi chưa được đọc hết những bài thơ về Hoàng Sa, cả những bài hát nữa. Nhưng cũng không phải là ít. Bấy lâu nay ta quan niệm Hoàng Sa là một bộ phận không thể tách rời của lãnh thổ Việt Nam. Và vì thế, khoa học thì không nói làm gì, nhưng nghệ thuật có thể cũng chỉ có cái nhìn Hoàng Sa như là một bộ phận cấu thành cái chỉnh thể Việt Nam. Đó là điều hiển nhiên đã ghi trong “sách trời”. Điều đặc biệt thứ hai của bài thơ, tôi muốn nói ở đây chính là cái nhìn của tác giả. Không phải Phúc không biết những nhẽ trên, nhưng anh lại nhìn thấy cái mà không phải ai cũng dễ dàng thấy được, anh nghĩ cái không phải ai cũng nghĩ được. Tôi khẳng định rằng, anh nói một cách ẩn dụ đất liền Việt Nam là “Mẹ” và quần đảo Hoàng Sa là “Con” là một điều thú lắm, vì rất mới lạ, táo bạo và sáng tạo. Cái mà tôi và có lẽ là nhiều người chưa bao giờ thấy?
Đọc thêm »
Có rất nhiều bài thơ hay về Trường Sa
Trả lờiXóa